Het kan zijn dat ik de enige ben, maar ik heb bij koren altijd moeite met de termen ‘links’ en ‘rechts’. Lang geleden heb ik bij een koor al een sinterklaassurprise gehad, waarbij ik mensen een route moest laten afleggen waarbij links niet links was, maar ‘links voor het koor’ of ‘links voor het publiek’. Enfin, het eindigde in een grote botsing, maar niemand raakte gewond.

Vroeger had ik de ambitie om iedereen duidelijk te maken dat je altijd moet spreken van ‘links voor het publiek’ of ‘rechts voor het publiek’, in plaats van vanuit jezelf als performer te denken. Dit, omdat ik het idee heb dat je op die manier jezelf dwingt om je optreden door de ogen van het publiek te bekijken. Je benoemt wat je doet vanuit de ogen van het publiek, en niet vanuit je eigen standpunt, waardoor je je bewuster wordt van wat het publiek ziet. Je publiek wordt belangrijker. Maar misschien is dat allemaal onzin.
En het leidt altijd tot verwarring.

Want als je pasjes gaat oefenen, zeg je alsnog: ‘we beginnen met rechts’. En dat is dan toch echt je rechtervoet. Ook al gaat de beweging vanuit het publiek gezien naar links.

Omdat mensen er niet aan konden wennen, ben ik er maar mee opgehouden. Maar de verwarring blijft.
Want ook als je besluit altijd vanuit het koor te denken, wat dan als het koor met de rug naar het publiek staat: wat is dan links en rechts? Of als ze zijwaarts, en profile, staan? Of nog ingewikkelder: iedereen verschillend?

Oftewel, daar moest iets aan gebeuren, vond ik, maar ik kon maar niet bedenken wat.

Tot ik enige tijd geleden, toen de zomer nog aan t beginnen was, met mijn moeder en haar man aan t roeien was op de Botshol. Prachtig gebied. Ik was aan t genieten van t uitzicht, de man van het gezelschap deed het harde werk (roeien), en mijn moeder gaf de richtingaanwijzingen. Hij kon immers niet zien waar we heen gingen omdat een roeier daar altijd met zijn rug naartoe zit.

Ik schrok op toen we richting riet koersten.  Ik wou al ‘naar links!’ roepen, maar mijn moeder, vaardig schipper als zij is, zei kalmpjes: ‘meer naar bakboord.’ En ja hoor, hij stuurde bij naar links.

‘Bakboord’ en ‘stuurboord’. Ik ben duidelijk geen schipper, want ik heb nooit begrepen waarom die mensen op die boten het niet gewoon over links en rechts hadden. Ik bedoel: iedereen snapt dan toch ook wel wat je bedoelt?

Maar toen zag ik t dus. Voor hem was links natuurlijk rechts. En ook al zal hij best begrijpen dat hij in spiegelbeeld moet denken als hij de aanwijzing ‘naar links’ krijgt, verwarrend is het wel, en voor je het weet zit je dieper in de ellende dan er verder vandaan. ‘Bakboord’ is voor iedereen op een boot hetzelfde, hoe je ook staat zit ligt of hangt.

Oftewel: kunnen we voor optredende koren niet ook een bakboord en een stuurboord instellen? Een richting die niet afhangt van degene die kijkt, maar vastgestelde plaatsen op een podium. Zoals ‘voor’ en ‘achter’ op het toneel ook door iedereen meteen begrepen wordt.

Komen we natuurlijk wel aan een nieuw dilemma. Wat wordt bakboord, en wat wordt stuurboord?