Vandaag hoorde ik het weer. Een koorlid lichtte mij in over de wensen van het koor ten aanzien van een workshop, en ze zei:
“Onze dirigent wil niet dat we teveel bewegen, want bewegen gaat ten koste van het zingen.”

Wat is dat toch een misverstand!
Want hoe kun je nu zingen als je níet beweegt?!
Je lijf is je klankkast, je instrument. Wil je dynamiek, expressie en kleur geven aan je zang, dan moet je zéker bewegen. Stilstaan is geen optie.
Sterker nog, ook als je muziek maakt met behulp van een instrument, lijkt beweging essentieel voor een beetje expressie. Kijk maar eens naar de film Janine. Over een jaar uit het leven van violiste Janine Jansen. Je ziet dat zij haar hele lijf en gezicht gebruikt om geluid uit haar viool te krijgen.

Natuurlijk, ik snap het wel. Als je bewegingen toevoegt die niks met de muziek te maken hebben, dan wordt het lastig om goed te blijven zingen. Je moet je concentratie verdelen, het ritme van muziek en de timing van de beweging lijken los van elkaar te staan en je moet pasjes onthouden die je afleiden van het zingen. Zo kan beweging een enorme sta-in-de-weg zijn voor lekker en goed zingen. Meestal heb je het dan over pasjes onthouden, en dat alle pasjes gelijk moeten zijn.
En inderdaad, ik zou Janine nog wel eens pasjes willen zien doen tijdens haar virtuoze vioolspel, laat staan tegelijk met de rest van het orkest!

Devies zou dus niet moeten zijn: “minder bewegen”, maar “spaarzaam met pasjes”!

Maar ook ‘vrij bewegen’ is voor veel zangers lastig.
Wij hollanders zijn toch a-ritmische kaaskoppen, zo van het slag: “doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg”, en “moet dat nou allemaal, we komen toch om te zingen, niet om te dansen”.
Dus voor veel zangers voelt het als onnatuurlijk en dus ongemakkelijk om te bewegen. Zelfs als het gaat om bewegen tijdens het zingen. (bij bijvoorbeeld afrikanen of cubanen hoef je daar niet mee aan te komen, die snappen niks van ons…)

Toch, ik merk het elke keer weer. Ik hoef in een workshop maar even iets te doen wat de focus weghaalt van zuivere akkoorden en toebrengt naar wat lichaam en beweging, en hop! de stem klinkt vrijer, het plezier wordt groter, de gezichten staan blijer. En dus wordt het contact met het publiek beter, en de mogelijkheden om écht muziek te maken nemen toe.

Hier ligt een schone taak voor dirigenten. Niet om het bewegen in koren af te remmen, maar juist om dit te stimuleren en gewoon te maken. En om samen met de zangers te zoeken naar geschikte bewegingen die de muziek vooruit helpen in plaats van achteruit. Hoe kun je zo bewegen dat de natuurlijke expressie van een zanger te horen is in zijn of haar zang?

Maak bewegen een vast onderdeel van de opwarming en het instuderen van je muziek, en je koor zal er beter van gaan klinken.